Đội trống nữ làng Đọi Tam

Làng Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, không chỉ nổi tiếng với nghề làm trống truyền thống. Nhiều năm nay, Đọi Tam còn nổi tiếng về đội trống nữ có một không hai của cả vùng.

Làng trống Đọi Tam

Với ý tưởng ban đầu là phục vụ cho các lễ hội truyền thống của làng, đồng thời quảng bá hình ảnh và văn hóa truyền thống của quê mình, gần mười năm qua những nỗ lực, cố gắng của các thành viên đội trống nữ làng Đọi Tam đã được nhiều người mến mộ với những màn biểu diễn trống làm say đắm lòng người, tạo nên nét đặc sắc riêng của vùng đồng bằng chiêm trũng Hà Nam.

Khi cây lúa trên đồng bắt đầu bén rễ chồi xanh, công việc đồng áng được nông nhàn, cũng là lúc những thành viên của đội trống nữ làng Đọi Tam lại thu xếp việc gia đình, đồng áng để cùng đoàn mang tiếng trống làng mình đi phục vụ lễ hội khắp bốn phương.

Gặp chị Lê Thị Thúy Thường, một trong những người tham gia đội trống ngay từ những ngày đầu thành lập, khi chị vừa cùng đoàn đi biểu diễn tại TP Hải Phòng về. Không còn cảm giác mệt nhọc của một chuyến đi đường dài, chị Thường say xưa nói về những hoạt động của đội trống làng mình.

Chị bảo: Là người con của làng trống, từ tấm bé tôi đã biết làm trống cùng bố mẹ, những công đoạn khó nhất của việc làm trống là “bưng trống” tôi cũng luôn làm thành thạo với tất cả các loại trống to, nhỏ.  Tuy mỗi loại có cái khó riêng nhưng mình làm nhiều và giành hết tâm huyết thì sẽ thành công.

Có lẽ vì thế, chẳng biết từ bao giờ, những âm thanh của trống như đã ngấm vào máu của chị rồi. Bây giờ, dù có nhắm mắt lại, chị cũng vẫn đánh được đúng các làn điệu. Nhớ những ngày đầu sung vào đội, nghe tiếng trống như đinh tai, nhức óc, ai nấy đều tim đập thình thình. Giờ cảm giác đó với các chị em đều không còn nữa. Thay vào đó là sự cảm nhận được những âm thanh khi du dương huyền bí, khi khí thế tưng bừng, khi dồn dập tiến công…

Nhờ các cán bộ phòng Văn hóa huyện Duy Tiên dày công sưu tầm các bài trống cổ rồi dàn dựng lại và tham gia huấn luyện, các thành viên trong đội trống, đội trống nữ của làng Đọi Tam đã đánh thuần thục được sáu bài trống, có thể biến tấu đa dạng để phục vụ cho nhiều lễ hội, sự kiện khác nhau như: khai hội, bài đệm, kết hội... Tiếng lành đồn xa, mỗi năm, đội trống nữ làng Đọi Tam được mời đi biểu diễn tại hàng chục địa điểm ở nhiều địa phương khác nhau như: Hà Nội, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hải Phòng....

Mỗi đợt đi biểu diễn như vậy, dù công xá chẳng được là bao, nhưng những thành viên trong đội đều rất nhiệt tình phấn khởi, tự hào bởi đó là dịp để những âm điệu của tiếng trống Đọi Tam đến được với nhiều vùng quê trong mọi miền đất nước, góp phần bảo tồn, quảng bá văn hóa làng nghề truyền thống của quê hương.

Với nghề truyền thống đã có từ 200 năm, làng Đọi Tam hiện có 656 hộ với hơn 2.400 nhân khẩu, có tới 80% số hộ theo nghề làm trống. Với đặc thù làng nghề truyền thống, nên không riêng gì nam giới, các chị em của làng Đọi Tam không chỉ thành thạo với việc làm trống mà họ còn có một tình yêu và cảm nhận được những âm điệu từ trống. Từ đó đã hun đúc ý tưởng thành lập đội trống nữ của làng đối với người trưởng thôn Đinh Văn Lương.

Ông Lương tâm sự: Là một làng nghề truyền thống hàng trăm năm, việc chọn hình thức nào để phát triển và quảng bá cho nghề truyền thống làng mình luôn được người dân chúng tôi trăn trở. Xuất phát từ thực tế những nam giới trong làng hiện là lực lượng chính trong các khâu sản xuất trống và nhiều người lại thường xuyên đi làm xa. Do vậy để huy động các anh em tham gia đội trống rất khó. Khi chúng tôi đưa ra ý tưởng thành lập đội trống nữ, đã nhận được sự đồng thuận của nhân dân và sự chung sức đóng góp của con em người dân làng Đọi Tam đi làm ăn xa.

Năm 2004, đội trống nữ làng Đọi Tam được thành lập. Họ được trang bị dàn trống hoành tráng, bao gồm một trống sấm có đường kính 1,5 m, hai trống đại có đường kính 1,2 m và 45 chiếc trống các loại từ trống giả đồng đến trống cầm tay với tổng trị giá hơn 100 triệu đồng. Hiện đội có 48 thành viên nữ đều ở độ tuổi từ 30 đến 50, là độ tuổi lao động hiệu quả nhất. Việc họ bỏ ra thời gian, công sức để tham gia đội là một điều đáng coi trọng.

Đó là lý do lực lượng chủ lực của đội trống đều là nữ giới và chỉ là những người con dâu của làng Đọi Tam mới được tuyển dụng vào đội trống nữ. Đó là nét đặc sắc riêng của đội trống nữ vùng đồng chiêm trũng Hà Nam.

- Theo Đào Phương (báo Nhân Dân), internet